جهان کوچک ناایدئولوگ‌ها
جهان کوچک ناایدئولوگ‌ها . ادامه خبر را در مجله خبری نیوز ایران دنبال کنید. جهان کوچک ناایدئولوگ‌ها محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در دولت یازدهم، اخیراً در یک نشست بیان کرده است: «اکنون زمان آن...
جهان کوچک ناایدئولوگ‌ها . ادامه خبر را در مجله خبری نیوز ایران دنبال کنید.
جهان کوچک ناایدئولوگ‌ها
محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در دولت یازدهم، اخیراً در یک نشست بیان کرده است: «اکنون زمان آن است که در برخی از مفروضات و پیش‌فرض‌های ایدئولوژیک خود تجدید نظر کنیم. نمی‌توان با رویکردهای ایدئولوژیک، منافع ملی را تأمین کرد. اگر چیزی غیرقابل تغییر است، انزوا و ترس از واقعیت و دوری از آن، ما را به اهداف و منافع‌مان نخواهد رساند. برای موفقیت در عرصه‌های بین‌المللی، باید به‌طور فعال در آن حضور داشته باشیم. ترس از جهان و بیگانگان ما را به جایی نخواهد رساند و نخواهد رساند.»
اظهارات محمد نهاوندیان درباره جهان‌هراسی و ضرورت بازنگری در پیش‌فرض‌های ایدئولوژیک، به نظر می‌رسد بیشتر از آنکه نقدی سازنده به سیاست خارجی ایران باشد، تلاشی برای توجیه ناکامی‌های دولت روحانی و تقویت روایت غرب در مذاکرات فعلی است.
سوابق تاریخی نشان می‌دهند که دولت روحانی با تمرکز بیش از حد بر غرب و نادیده گرفتن ظرفیت‌های شرق، به نوعی جهان خود را محدود کرد و فرصت‌های زیادی را از دست داد. در مقابل، رویکرد چندجانبه‌گرایانه‌ای که در سال‌های اخیر اتخاذ شده، نشان‌دهنده توانایی ایران در برقراری تعامل فعال با جهان است، بدون اینکه در برابر فشارهای غرب تسلیم شود.
زمینه‌سازی برای اتهام به ایران
نهاوندیان در اظهارات خود به‌طور غیرمستقیم جمهوری اسلامی ایران را به جهان‌هراسی و بیگانه‌هراسی متهم کرده و ادعا که پیش‌فرض‌های ایدئولوژیک مانع از تأمین منافع ملی شده‌اند. این سخنان در شرایطی بیان می‌شود که ایران در سال‌های اخیر بارها به مسیر دیپلماسی و مذاکره روی آورده است. توافق هسته‌ای برجام نمونه‌ای بارز از تلاش ایران برای تعامل با جامعه جهانی به شمار می‌رود. با این حال، ایالات متحده در سال 2018 به‌طور یک‌جانبه از برجام خارج شد و تحریم‌های گسترده‌ای را علیه ایران وضع کرد.
در مذاکرات اخیر، طرف‌های غربی با طرح خواسته‌هایی فراتر از توافق اولیه، از جمله توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم، عملاً مذاکرات را به بن‌بست کشانده‌اند. در این شرایط، اتهام جهان‌هراسی به ایران نه‌تنها نادرست به نظر می‌رسد، بلکه می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای توجیه شکست دیپلماسی از سوی آمریکا مورد استفاده قرار گیرد. این اظهارات، چه به‌طور عمدی و چه غیرعمدی، به تقویت روایت غرب مبنی بر مقصر بودن ایران در ناکامی مذاکرات کمک می‌کند. در واقع، چنین مواضعی در داخل ایران می‌تواند به تقویت «سمبه» دونالد ترامپ منجر شود.
جهان‌هراسی یا جهان کوچک دولت روحانی؟
اتهام جهان‌هراسی بیشتر به رویکرد دولت حسن روحانی، که نهاوندیان یکی از اعضای کلیدی آن بود، مربوط می‌شود تا به کلیت نظام جمهوری اسلامی. در دوره هشت ساله ریاست جمهوری روحانی (1392-1400)، سیاست خارجی این دولت عمدتاً بر تعامل با غرب، به‌ویژه آمریکا و اروپا، متمرکز بود.
برای دولت روحانی، جهان عمدتاً به غرب محدود می‌شد و این «جهان کوچک» موجب شد تا فرصت های همکاری با کشور هایی مانند چین، هند، روسیه و دیگر قدرت‌های نو ظهور از دست برود و دهه 90 به عنوان دهه‌ای تاریک برای اقتصاد ایران شناخته شود.
یکی از نمونه های بارز این رویکرد، نحوه تعامل دولت روحانی با چین بود. در سفر رئیس جمهور چین، شی جین‌پینگ، به ایران در سال 1394، حسن روحانی نه تنها شخصاً به استقبال او نرفت، بلکه رفتار تیم دیپلماتیک ایران به گونه ای بود که باعث شد رئیس جمهور چین سفر سه روزه‌اش را به دو روز کاهش دهد.
پیامدهای سیاست غرب‌محور
سیاست غرب محور دولت روحانی نه تنها نتوانست روابط با شرق را تقویت کند، بلکه در نهایت به شکست در مذاکرات با غرب نیز منجر شد. پس از خروج آمریکا از برجام، دولت روحانی به امید بازگشت آمریکا به توافق و رفع تحریم ها، از پیگیری جدی روابط با سایر کشور ها خودداری کرد. این رویکرد باعث شد ایران در عرصه بین‌المللی فرصت‌های زیادی را از دست بدهد. به‌عنوان مثال، روابط اقتصادی و سیاسی با چین و روسیه که می‌توانستند به عنوان وزنه‌ای در برابر فشار های غرب عمل کنند، به دلیل عدم توجه کافی تضعیف شدند.
اتهام ایدئولوژی‌زدگی و واقعیت‌های تاریخی
تاریخ دیپلماسی ایران نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی در دوره‌های مختلف توانسته است با حفظ اصول خود، روابط سازنده‌ای با جامعه جهانی برقرار کند. به عنوان مثال، همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شرکت در مذاکرات هسته‌ای و تعاملات گسترده با کشورهای همسایه، همگی گواهی بر انعطاف‌پذیری ایران در عرصه بین‌المللی هستند.
در مقابل، این غرب است که با بدعهدی‌های مکرر، از جمله خروج از برجام و اعمال تحریم‌های غیرقانونی، اعتماد ایران را آسیب‌پذیر کرده است. بنابراین، به جای متهم کردن ایران به ایدئولوژی‌زدگی، بهتر است نهاوندیان و همفکرانش به نقد سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه غرب بپردازند که عملاً دیپلماسی را به بن‌بست رسانده‌اند.
⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬
رایزنی معاون عراقچی با دستیار علی‌افروند نزولی قیمت جهانی نفتقیمت گذاری خودرو‌های وارداتی