چند جمهوری اسلامی در دنیا داریم

“جمهوری اسلامی” یک مفهوم جدید در ادبیات سیاسی معاصر است. ادامه خبر را در مجله خبری نیوز ایران دنبال کنید.

چند جمهوری اسلامی در دنیا داریم

در جهان امروز، اصطلاح “جمهوری اسلامی” به نظام‌ های حکومتی‌ ای اطلاق می‌ شود که ترکیبی از اصول جمهوری (مانند انتخابات و نمایندگی مردمی) و ارزش‌ های اسلامی (مانند تطبیق قوانین با شریعت) را در ساختار سیاسی خود پیاده می‌ کنند.

در دنیا چند جمهوری اسلامی داریم

این نوع نظام معمولاً دارای یک قانون اساسی است که اسلام را به عنوان دین رسمی معرفی کرده و شریعت را به عنوان منبع اصلی یا یکی از منابع قانون‌ گذاری در نظر می‌ گیرد. با این وجود، شیوه اجرای این نظام، میزان تأثیر دین بر سیاست و سطح دموکراسی در کشور های مختلف متفاوت است.

 کشور‌های دارای عنوان جمهوری اسلامی

“جمهوری اسلامی” یک مفهوم جدید در ادبیات سیاسی معاصر است که در آن حاکمیت مردمی از طریق فرآیند های انتخاباتی با اصول و احکام اسلامی ترکیب می‌ شود.

جمهوری اسلامی ایران 

تأسیس: ۱۹۷۹ (پس از انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی)

ساختار: ترکیبی از عناصر جمهوری (انتخاب رئیس‌ جمهور و مجلس) و نظارت دینی (ولایت فقیه، شورای نگهبان)

جمعیت: بیش از ۸۸ میلیون نفر (برآورد ۲۰۲۵، بر اساس داده‌ های بانک جهانی)

ایران اولین کشوری است که این مدل را پس از انقلاب ۱۹۷۹ پیاده کرد. قانون اساسی ۱۹۷۹ و اصلاحات ۱۹۸۹، اسلام شیعی را محور حکومتی قرار داد. شورای نگهبان قوانین را با شریعت و سیاست‌ های رهبری تطبیق می‌دهد.

جمهوری اسلامی پاکستان

تأسیس: ۱۹۴۷ (استقلال از بریتانیا؛ عنوان “جمهوری اسلامی” در قانون اساسی ۱۹۵۶ و به‌ویژه ۱۹۷۳ تثبیت شد)
جمهوری پارلمانی فدرال با اسلام (عمدتاً سنی) به عنوان دین رسمی

حدود ۲۴۵ میلیون نفر (برآورد ۲۰۲۵، بانک جهانی)

پاکستان پس از استقلال، هویت اسلامی را در قانون اساسی ۱۹۷۳ برجسته کرد. “شورای عقاید و احکام اسلامی” قوانین را با شریعت تطبیق می‌ دهد. با این حال، ۱۹٪ جمعیت (حدود ۴۶ میلیون نفر) شیعه هستند، که بزرگ‌ ترین اقلیت شیعه در جهان است.

 جمهوری اسلامی موریتانی

تأسیس: ۱۹۵۸ (استقلال از فرانسه؛ عنوان “جمهوری اسلامی” در قانون اساسی ۱۹۵۹ و اصلاحات بعدی)

ساختار: جمهوری نیمه‌ ریاستی با اسلام (سنی مالکی) به عنوان دین رسمی و شریعت منبع اصلی قانون

جمعیت: حدود ۴.۹ میلیون نفر (برآورد ۲۰۲۵، بانک جهانی)

موریتانی در غرب آفریقا، شریعت را در قوانین کیفری و مدنی (مانند مجازات‌های شرعی) اعمال می‌ کند، هر چند اجرا در برخی مناطق محدود است. اقلیت‌ های غیر مسلمان (حدود ۱٪) آزادی نسبی دارند.

آمار به‌ روز: GDP موریتانی در ۲۰۲۵ حدود ۱۰.۵ میلیارد دلار است (صندوق بین‌المللی پول). نرخ فقر بالا (حدود ۳۱٪ در ۲۰۲۴) و وابستگی به معدن (آهن) و ماهیگیری از چالش‌ های اصلی است.

 مورد خاص جمهوری اسلامی افغانستان

پس از سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱، “جمهوری اسلامی افغانستان” بر اساس قانون اساسی ۲۰۰۴ تأسیس شد. اما با بازگشت طالبان در اوت ۲۰۲۱، این نظام به “امارت اسلامی” تغییر نام داد و دیگر به عنوان “جمهوری اسلامی” شناخته نمی‌ شود.

هرچند تا سال ۲۰۲۱ این عنوان را داشت، نظام کنونی بر پایه حاکمیت مطلق طالبان و بدون عناصر جمهوری استوار است. جمعیت افغانستان در سال ۲۰۲۵ حدود ۴۲ میلیون نفر و تولید ناخالص داخلی آن در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۴.۵ میلیارد دلار برآورد شده است.

جمهوری اسلامی افغانستان مورد خاص

به طور خلاصه، می‌ توان ویژگی‌ های مشترک “سه جمهوری اسلامی در جهان” را این‌گونه بیان کرد: هر سه کشور (ایران، پاکستان و موریتانی) اسلام را به عنوان دین رسمی و شریعت را به عنوان منبع قانون می‌ شناسند.

این کشور ها ترکیبی از عناصر انتخاباتی (رئیس‌ جمهور و مجلس) و نظارت دینی (شورا های اسلامی و قوانین شرعی) را دارند. همچنین، هر سه کشور با فشار های خارجی مواجه‌ اند؛ ایران تحت تحریم‌ ها قرار دارد، پاکستان با روابط پیچیده‌ ای با آمریکا و هند دست و پنجه نرم می‌ کند و موریتانی با مسائل منطقه‌ ای روبروست.

ایران عمدتاً شیعه (۹۰-۹۵٪)، پاکستان عمدتاً سنی (۷۷٪) با اقلیت بزرگ شیعه و موریتانی کاملاً سنی مالکی است. ایران دارای نظام ولایت فقیه، پاکستان نظام پارلمانی فدرال و موریتانی نظام نیمه‌ ریاستی دارد. همچنین، پاکستان و ایران اقتصاد های بزرگ‌ تر و متنوع‌ تری دارند، در حالی که اقتصاد موریتانی به منابع محدود وابسته است.

کشور های عنوان رسمی جمهوری اسلامی

تنها سه کشور به‌ طور رسمی عنوان “جمهوری اسلامی” را به خود اختصاص داده‌ اند: ایران، پاکستان و موریتانی. افغانستان دیگر در این دسته قرار نمی‌ گیرد. این کشور ها با وجود اشتراک در هویت اسلامی، از نظر مذهبی، سیاسی و اقتصادی تفاوت‌ های قابل‌ توجهی دارند.

ایران با نظام ولایت فقیه و اقتصادی متنوع‌ تر، پاکستان با ساختار فدرال و چالش‌ های امنیتی و اقتصادی، و موریتانی با اقتصادی کوچک‌ تر و تمرکز بر شریعت سنی، مدل‌ های متفاوتی از “جمهوری اسلامی” را به نمایش می‌ گذارند.

عنوان رسمی جمهوری اسلامی کدوم کشور ها هستند

تحریم‌ های بین‌ المللی (به‌ ویژه علیه ایران)، ناامنی منطقه‌ ای (تروریسم در پاکستان و ایران) و ضعف اقتصادی (به‌ ویژه در موریتانی) از جمله موانع اصلی این کشور ها هستند. فشار های خارجی، نظیر روابط پاکستان با آمریکا و عربستان یا تحریم‌ های ایران، بر این نظام‌ ها تأثیر گذارند.

همچنین، همکاری‌ های منطقه‌ ای (مانند اتصال بندر چابهار ایران و گوادر پاکستان) و بهره‌ برداری از منابع (نفت و گاز ایران، نیروی انسانی پاکستان) می‌ تواند به تقویت این کشور ها کمک کند.

⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬

کاخ سفید دکان کاسبی ترامپ‌ هامخالف کنسرسیوم هسته‌ ای نیستیمتمایل ژاپن برای سرمایه گذاری در ایران